Piecza zastępcza sprawowana przez dziadków a wyjazd rodziców za granicę

Spis treści: 

1. Wyjazd rodziców za granicę a sprawowanie opieki przez dziadków – jakie masz możliwości?
2. Czym jest piecza zastępcza?
3. Jakie są rodzaje pieczy zastępczej?
4. Kiedy ustanawia się pieczę zastępczą? Jakie cele powinna realizować?
5. Na jak długo ustanawia się pieczę zastępczą?
6. Kiedy dziadkowie mogą sprawować pieczę zastępczą nad wnukiem?
7. Jak przygotować wniosek o ustanowienie dziadkom pieczy zastępczej nad wnukiem?

 

Wyjeżdżasz za granicę, a dziecko zostawiasz pod opieką dziadków? W takim razie warto zadbać o formalności i ustanowić pieczę zastępczą. Dzięki niej dziadek lub babcia będą mogli w pełni zająć się wychowaniem i opieką nad swoimi wnuczkami, w tym także w zakresie edukacji, podróży czy leczenia. W takim razie czym jest piecza zastępcza i jak można ją ustanowić?

 

Wyjazd rodziców za granicę a sprawowanie opieki przez dziadków – jakie masz możliwości?

Powierzenie dziecka pod opiekę dziadkom na czas Twojej nieobecności może opierać się na kilku rozwiązaniach.

Po pierwsze, możesz udzielić dziadkom upoważnienia. Na jego podstawie będą  dokonywać czynności administracyjnoprawnych i cywilnoprawnych – np. wybrać się z małoletnim w podróż za granicę, żeby Cię odwiedzić. Musisz mieć jednak świadomość, że takie upoważnienie nie pozwala dziadkom dokonywać wszystkich czynności wchodzących w zakres władzy rodzicielskiej.  

W przypadku dłuższego wyjazdu za granicę, kiedy to dziadkowie przejściowo będą wypełniać niemal wszystkie obowiązki rodziców, najlepszym rozwiązaniem jest powierzenie dziadkom pieczy zastępczej nad dzieckiem. Wtedy to w ich zakresie będzie leżeć sprawowanie pieczy, wychowanie oraz reprezentowanie dziecka w sprawach z tym związanych. Krótko mówiąc, będą robić wszystko to, czego Ty chwilowo nie jesteś w stanie zapewnić dziecku z uwagi na pobyt w innym kraju.

 

Czym jest piecza zastępcza?

Piecza zastępcza ma chronić interesy oraz dobro dziecka. Stosuje się ją w sytuacji, gdy rodzice biologicznie nie są w stanie zapewnić małoletniemu odpowiedniej opieki i wychowania, a inne dostępne środki okazują się niewystarczające.

W przypadku ustanowienia pieczy dziecko umieszczane jest tymczasowo w rodzinie zastępczej. W tym miejscu trzeba wyraźnie zaznaczyć, że piecza zastępcza to nie adopcja. Jest stanem przejściowym i zakłada, że dziecko wróci do rodziców w momencie, w którym sami będą w stanie realizować obowiązki opiekuńczo-wychowawcze.

Jednocześnie sprawowanie pieczy zastępczej wiąże się z wieloma prawami i obowiązkami. Z tego powodu do jej ustanowienia nie wystarczy dokonanie ustaleń między Tobą a dziadkami. W cały proces trzeba jeszcze zaangażować sąd.

 

Jakie są rodzaje pieczy zastępczej?

Pojęcie „pieczy zastępczej” jest szerokie. Może ona przybierać formę pieczy rodzinnej realizowanej przez rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka. Druga możliwość to piecza instytucjonalna sprawowana przez placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne lub interwencyjne ośrodki preadopcyjne.

W kontekście tego artykułu nie ma jednak potrzeby zagłębiania się w szczegóły. Musisz natomiast wiedzieć, że o formie zastosowania pieczy decyduje sąd. Jeśli to możliwe, dziecko umieszcza się w pieczy zastępczej rodzinnej, najlepiej sprawowanej przez osoby spokrewnione (czyli m.in. właśnie przez dziadków). Dzięki temu, mieszkając bez rodziców, dziecko czuje się bezpiecznie, a ta przejściowa zmiana jest dla niego możliwie najmniej stresująca.

 

Kiedy ustanawia się pieczę zastępczą? Jakie cele powinna realizować?

Jak już wiesz, w przypadku wyjazdu za granicę piecza zastępcza ma zapewnić dziecku wszystko to, czego Ty nie jesteś mu w stanie dać, przebywając w innym kraju. W tym przypadku możemy więc mówić o tzw. „przemijającej przeszkodzie w wykonywaniu władzy rodzicielskiej”.

A co to oznacza w praktyce? Zgodnie z art. 110 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie takiej przemijającej przeszkody sąd opiekuńczy orzeka o zawieszeniu władzy rodzicielskiej. Wtedy też może postanowić, że dziadkowie będą sprawować pieczę zastępczą nad małoletnim.

Piecza zastępcza ma przy tym realizować konkretne cele:

• Zapewniać możliwość powrotu dziecku do rodziny;
• Przygotować je do samodzielnego i godnego życia zgodnie z zasadami etyki oraz nawiązywania kontaktów z rodziną i z rówieśnikami,
• Zaspokajać jego potrzeby bytowe, zdrowotne, emocjonalne, edukacyjne, kulturalne oraz rekreacyjne.

 

Na jak długo ustanawia się pieczę zastępczą?

Przepisy nie przewidują żadnych konkretnych ram czasowych ustanowienia pieczy zastępczej. Powinna ona trwać do momentu, w którym rodzice na powrót zyskają możliwość zapewnienia dziecku odpowiednich warunków opiekuńczo-wychowawczych. W tej konkretnej sytuacji piecza będzie trwać do Twojego powrotu zza granicy. Wtedy też zawieszenie władzy rodzicielskiej zostanie uchylone.

 

Kiedy dziadkowie mogą sprawować pieczę zastępczą nad wnukiem?

Piecza zastępcza realizuje konkretne założenia, a podczas jej sprawowania dziecko powinno mieć zapewnione jak najlepsze warunki wychowania, życia i rozwoju. Z tego powodu ustawa wprowadza kryteria, które dziadkowie muszą spełnić, by mogli sprawować pieczę nad wnukiem lub wnuczką:

• muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych i być zdolni do sprawowania opieki nad dzieckiem;
• ponadto muszą dawać tzw. rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
• nie mogą mieć też zawieszonej lub ograniczonej władzy rodzicielskiej, ani teraz lub w przeszłości nie mogli być jej całkowicie pozbawieni; 
• muszą przebywać na terenie RP;
• muszą być w stanie zapewnić odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe;
• nie mogli być skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
• co najmniej jedno z dziadków musi mieć stałe źródło dochodu (np. emeryturę);
• jeśli któregoś z dziadków obciąża obowiązek alimentacyjny wynikający z tytułu egzekucyjnego, to musi się z niego wywiązywać.

 

Jak przygotować wniosek o ustanowienie dziadkom pieczy zastępczej nad wnukiem?

Jeśli chcesz powierzyć pieczę zastępczą dziadkom na czas Twojej nieobecności, musisz przygotować specjalny wniosek do sądu opiekuńczego.

Powinien znaleźć się w nim opis Twojej sytuacji życiowej. Należy w nim również wskazać osoby, które Twoim zdaniem powinny sprawować opiekę nad dzieckiem na czas Twojej nieobecności – w tym przypadku będą to dziadkowie. Sąd może powierzyć pieczę zastępczą tylko osobom będącym w stanie zapewnić dziecku odpowiednie warunki opiekuńczo-wychowawcze. Musisz więc wykazać, że dziadkowie spełniają te wymagania.

Do wniosku dołącza się też konkretne dokumenty – m.in. odpis aktu urodzenia dziecka, odpis aktu małżeństwa, zaświadczenie o wysokości dochodu uzyskiwanego przez co najmniej jednego z dziadków oraz zaświadczenie o ich stanie zdrowia.

Jeśli chcesz mieć pewność, że wniosek został sporządzony prawidłowo i że dołączono do niego wszystkie wymagane dokumenty – najlepiej, gdy o pomoc w jego przygotowaniu poprosisz adwokata. Dzięki temu sprawniej dopełnisz formalności i oszczędzisz sobie dodatkowego stresu przed wyjazdem za granicę. 

A co stanie się, gdy sąd pozytywnie rozpatrzy wniosek? Wówczas ustanowi pieczę zastępczą w formie postanowienia. Postanowienie to będzie wykonalne z chwilą jego uprawomocnienia. Jednocześnie na czas sprawowania pieczy zastępczej przez dziadków władza rodzicielska zostanie zawieszona.

Dziadkowie podczas Twojego pobytu za granicą będą w pełni legalnie zajmować się opieką i wychowaniem dziecka, a także podejmować na miejscu decyzje dotyczące małoletniego. Ty natomiast będziesz mieć pewność, że zostawiasz dziecko w dobrych rękach i że dopilnowane zostały wszystkie związane z tym formalności.