Blog
Adwokat Milena Nowicka
Choć rodzice co do zasady w równym stopniu angażują się w wychowanie i opiekę nad dzieckiem, czasami nie jest to najlepsze rozwiązanie. Zdarza się, że zachowanie drugiego rodzica zagraża dobru małoletniego. W takiej sytuacji możesz wystąpić o ograniczenie władzy rodzicielskiej.
Żeby wytłumaczyć, na czym polega ograniczenie władzy rodzicielskiej, najpierw trzeba wyjaśnić, co kryje się pod samym pojęciem „władza rodzicielska”.
To nic innego jak Twoje prawo do sprawowania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem. W ramach wykonywania władzy rodzicielskiej możesz więc decydować m.in., gdzie Twoje dziecko mieszka, w jakiej szkole się uczy i w jakich zajęciach dodatkowych uczestniczy.
Oznacza to, że ograniczenie władzy rodzicielskiej będzie polegać na pozbawieniu Ciebie, drugiego rodzica lub całej waszej dwójki pełnej swobody w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem. Może odbyć się to np. poprzez ustanowienie nadzoru kuratora albo odebranie prawa do decydowania o istotnych sprawach dotyczących dziecka.
Jaki jednak będzie zakres ograniczeń i jakich sfer będzie dotyczyć – to zależy już od konkretnej sytuacji. Decydującą rolę zawsze odgrywa jednak dobro dziecka. Tym samym możesz mieć pewność, że ograniczenie władzy rodzicielskiej nigdy nie będzie stanowić „kary” dla Ciebie lub drugiego rodzica i potrwa jedynie tak długo, jak wymaga tego dobro małoletniego.
Sąd podejmie decyzję o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, jeśli uzna, że któreś z was lub oboje macie trudności z wykonywaniem praw rodzicielskich. Władzę rodzicielską może ograniczyć przy tym z powodu:
Trudno dokonywać wyraźnego podziału na przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskiej odnoszące się tylko do matki lub tylko do ojca dziecka. Tak naprawdę płeć nie ma większego znaczenia. Sąd zawsze ma na uwadze dobro dziecka i to, czy rodzic jest w stanie prawidłowo sprawować pieczę nad małoletnim.
Do ograniczenia władzy rodzicielskiej może więc dojść np. z uwagi na brak zainteresowania dzieckiem i nieutrzymywanie z nim kontaktów albo ze względu na silny konflikt między Tobą a drugim rodzicem.
Z poprzedniego akapitu wiesz już, że nie ma znaczenia, czy do ograniczenia władzy rodzicielskiej ma dojść względem ojca, czy matki – powody tej decyzji mogą być takie same. Trudno przecież uznać, że ograniczenie władzy rodzicielskiej na przykład ze względu na przemoc wobec dziecka dotyczy tylko ojców.
Warto jednak dodać, że decyzja sądu w żaden sposób nie wpływa na kontakty z dzieckiem. Ojciec wciąż będzie mieć prawo, a nawet obowiązek utrzymywania relacji z małoletnim.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może przebiegać na dwa sposoby – z urzędu lub na wniosek.
W przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej z urzędu sąd sam wszczyna postępowanie. Zrobi to, jeśli dotrze do niego informacja, że dobro dziecka może być zagrożone. Ma wtedy obowiązek wyjaśnić sprawę i podjąć konkretne kroki. Dysponuje przy tym wieloma środkami ograniczenia władzy rodzicielskiej, takimi jak m.in.:
Zawsze jednak dostosuje tę decyzję i wybrane środki do postawy rodziców i aktualnej sytuacji.
Znacznie częściej ograniczenie władzy rodzicielskiej następuje na wniosek. Może złożyć go nie tylko rodzic, ale każdy, kto wie, że dobro dziecka jest zagrożone. W praktyce więc nieraz zdarza się, że całe postępowanie uruchamiają dziadkowie, kurator sądowy, opieka społeczna albo placówka edukacyjna.
Oczywiście, żeby wniosek w ogóle został rozpatrzony, trzeba spełnić wszystkie wymogi formalne – m.in. prawidłowo oznaczyć takie pismo, podać dane sądu oraz dane uczestników postępowania.
Kolejnym krokiem będzie dopilnowanie, by we wniosku znalazł się opis Twojego żądania (czyli w tym wypadku ograniczenie władzy rodzicielskiej). Swoje stanowisko musisz też uzasadnić, wskazując konkretne dowody na poparcie swoich twierdzeń. To mogą być m.in. zaświadczenia, zdjęcia i zeznania świadków.
Jeśli Twój wniosek spełni warunki formalne, sąd wyznaczy termin rozprawy. Przeprowadzi wówczas postępowanie dowodowe i ustali, czy dobro dziecka rzeczywiście jest zagrożone. Czas trwania takiej sprawy będzie zależeć m.in. od stopnia skomplikowania, obłożenia sądu i liczby dowodów.
Warto też dodać, że wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej możesz złożyć również w ramach innych toczących się postępowań – np. w pozwie o rozwód albo o ustalenie ojcostwa.
Jeśli drugi rodzic lub jakakolwiek inna osoba próbuje ograniczyć Twoją władzę rodzicielską, możesz oczywiście się przed tym bronić. Twoim zadaniem będzie udowodnienie, że taka decyzja nie jest słuszna.
Decydujące jak zwykle będzie dobro dziecka. Oznacza to, że przedstawione przez Ciebie argumenty i dowody powinny wskazywać, że dla Twojego syna lub córki najlepszym wyjściem będzie, gdy zachowasz pełną władzę.
Jakie dokładnie dowody warto przedstawić – to już zależy od konkretnego przypadku, a przede wszystkim od powodu, dla którego Twoja władza rodzicielska ma zostać ograniczona. Wśród często przedstawianych dowodów na pewno można wymienić zeznania świadków, nagrania, zdjęcia, opinie biegłych czy zaświadczenia lekarskie.
Pamiętaj też, że swoje szanse na zachowanie pełnej władzy rodzicielskiej zwiększasz, pokazując, że przyczyna podana we wniosku ustała. Możesz zrobić to np. poprzez współpracę z drugim rodzicem, podjęcie leczenia czy psychoterapię – znów w zależności od konkretnego przypadku.
Sąd może też ograniczyć władzę rodzicielską nie tyle jednemu rodzicowi, co każdemu z was. Jak zwykle głównym kryterium będzie tu dobro dziecka. Jeśli więc zdaniem sądu opiekuńczego ograniczenie władzy rodzicielskiej nad małoletnim najlepiej pozwoli zrealizować ten cel, wyda odpowiednie zarządzenie.
Może zdecydować przede wszystkim o skierowaniu rodziców do placówki prowadzącej terapię rodzinną albo odebrać wam możliwość decydowania o konkretnych sprawach związanych z waszym dzieckiem – np. tych dotyczących leczenia. Zdarza się także, że wyznacza kuratora albo umieszcza dziecko w rodzinie zastępczej.
Do sposobów ograniczenia władzy rodzicielskiej należy m.in. ustanowienie nadzoru kuratora. Czuwa on nad dobrem dziecka i zapewnia wsparcie rodzicom, którzy do tej pory nie radzili sobie z wychowaniem.
Wbrew powszechnym stereotypom ustanowienie kuratora nie musi dotyczyć tylko rodzin z nałogiem alkoholowym albo problemem z przemocą. Nadzór kuratora okazuje się potrzebny także, gdy nie jesteście w stanie dopilnować, by dziecko realizowało obowiązek szkolny albo nie wyrażacie zgody na przeprowadzenie zabiegu, który może uratować mu życie.
Kurator ustanowiony przez sąd będzie współpracował z waszą rodziną i dbał o realizację celów opiekuńczych, wychowawczych i resocjalizacyjnych. Ma też pomagać małoletniemu w organizowaniu nauki, pracy, czasu wolnego i rozwiązywaniu trudności życiowych. Regularnie będzie przedstawiał sądowi sprawozdania z wyników takich kontroli. Podobnie jak w pozostałych przypadkach – i ta forma ograniczenia władzy rodzicielskiej będzie trwać tylko tak długo, jak okaże się to konieczne.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej do współdecydowania najczęściej ma miejsce w przypadku spraw rozwodowych. Sąd powierza wtedy wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z was, ograniczając władzę drugiego do możliwości podejmowania istotnych decyzji dotyczących dziecka.
Oznacza to, że rodzic, któremu została ograniczona władza rodzicielska, wciąż będzie miał wpływ na przykład na zmianę miejsca pobytu, wyjazd dziecka za granicę, wybór szkoły czy sposobu leczenia.
Sąd może przy tym albo szczegółowo określić, co rozumie przez pojęcie „istotne sprawy dziecka”, albo ograniczyć się jedynie do zmianki, że drugi rodzic ma prawo podejmować decyzje w zakresie tych najważniejszych spraw. Z praktycznego punktu widzenia lepiej jednak, gdy szczegółowo wymieni zakres współdecydowania. Dzięki temu nie będziecie mieć wątpliwości co do tego, które decyzje mieszczą się w tej kategorii, a w jakich kwestiach nie trzeba pytać o zgodę drugiego rodzica.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może sięgać jeszcze dalej – gdy sąd uzna, że jeden z rodziców nie powinien nawet decydować o istotnych sprawach dziecka.
W takim wypadku jego prawo ograniczone zostaje jedynie do pozyskiwania informacji. Może więc na przykład dowiedzieć się, jakie postępy w nauce czyni dziecko, ale nie ma już prawa na przykład współdecydować o zmianę szkoły albo zapisaniu małoletniego na zajęcia dodatkowe.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest nieodwracalne. Oznacza to, że możesz odzyskać pełnię swoich praw. Aby tak się jednak stało, musisz przygotować odpowiedni wniosek.
Pamiętaj, że sąd przychyli się do Twojego stanowiska, tylko jeśli uzna, że dobro małoletniego nie jest już zagrożone. Najważniejsze więc, by we wniosku znalazły się odpowiednie dowody. Jeśli więc np. do ograniczenia doszło ze względu na Twoją chorobę, warto przedstawić zaświadczenie lekarskie o obecnym stanie zdrowia.
Jeśli prawidłowo złożysz wniosek, sąd przeprowadzi postępowanie. Ustali wtedy, czy przywrócenie władzy rodzicielskiej będzie korzystne dla małoletniego. Sprawdzi również, czy wskazana przez Ciebie przyczyna rzeczywiście ustała oraz czy nie pojawiła się inna, która uzasadniałaby dalsze ograniczenie Twoich praw względem dziecka. Dopiero, gdy nie stwierdzi żadnych przeszkód, wyda orzeczenie o przywróceniu Ci pełnej władzy rodzicielskiej.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest karą dla rodziców, a jedynie sposobem, by dbać o dobro dziecka. Oznacza to, że sąd nie będzie sięgał po zbyt drastyczne środki i zawsze dostosuje je do danej sytuacji. Z tego powodu w sprawach o ograniczenie władzy rodzicielskiej wiele zależy od przedstawionych przez Ciebie argumentów. I to zarówno gdy chcesz ograniczyć władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi, jak i nie dopuścić, by taką decyzję sąd wydał względem Ciebie.
|
Kancelaria: Romulada Traugutta 84/1A, 82-300 Elbląg |
|
Zadzwoń do nas: |
|
E-mail: |
