Blog
Adwokat Milena Nowicka
Intercyza, czyli specjalna umowa zawierana z mężem lub żoną, ma znaczenie dla sytuacji majątkowej w Twoim małżeństwie. Utarło się jednak przekonanie, że nie pozostaje bez znaczenia również, jeśli chodzi o dziedziczenie. Niektóre osoby sądzą, że przy rozdzielności majątkowej w ogóle nie otrzymają spadku po małżonku albo że będzie on znacznie mniejszy, niż gdyby istniał majątek wspólny. A jak jest w rzeczywistości? Odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.
Zgodnie z przepisami w momencie zawarcia małżeństwa powstaje wspólność majątkowa. O ile więc nie podejmiecie żadnych działań, od tej pory oprócz majątków osobistych będziecie mieć też majątek wspólny. Zacznie do niego trafiać większość nabywanych od tej pory przedmiotów, zarobionych pieniędzy itd.
Tylko niektóre składniki majątku nawet po ślubie wciąż będą zasilać wasze majątki osobiste. Mowa tu o elementach wymienionych przez przepisy – takich jak odziedziczony spadek czy większość otrzymywanych darowizn.
W dużym uproszczeniu można więc przyjąć, że przy wspólności majątkowej to, co należało do Ciebie przed ślubem, będzie Twoim majątkiem osobistym. Z kolei to, co nabywasz już w trakcie małżeństwa – w większości przypadków będzie stanowić majątek wspólny.
A co jeśli takie zasady wam nie odpowiadają? Macie prawo je zmienić. I właśnie wtedy pojawia się temat intercyzy.
Umowa majątkowa małżeńska pozwala zmienić domyślne zasady dotyczące majątku wspólnego – rozszerzyć zakres składników, jakie będą zasilać wasz majątek wspólny, albo wręcz przeciwnie: wprowadzić dodatkowe ograniczenia.
Zwykle jeśli już małżonkowie spisują umowę majątkową, to po to, by ustanowić całkowitą rozdzielność. I to właśnie w tym kontekście zwykle używa się słowa „intercyza”. Jeśli taką umowę zawrzecie jeszcze przed ślubem, małżeństwo w żaden sposób nie wpłynie na waszą sytuację majątkową. Tym samym wciąż będziecie mieć dwa majątki osobiste i żadnego majątku wspólnego.
Warto jednak dodać, że intercyzę możecie podpisać także już w trakcie trwania małżeństwa, w którym do tej pory obowiązywał ustrój wspólności majątkowej.
Skoro wiesz już, czym w praktyce jest intercyza, to pozostaje pytanie jakie znaczenie będzie ona miała dla dziedziczenia. Wiele osób sądzi, że zawierając intercyzę, sprawia również, że mąż lub żona nie będzie mieć prawa do nabycia spadku w przypadku śmierci drugiego małżonka.
Być może takie przekonanie wiąże się z tym, że rozdzielność majątkowa powstaje m.in. w przypadku orzeczenia przez sąd rozwodu lub separacji prawnej. Wtedy rzeczywiście drugi małżonek jest wyłączony z kręgu spadkobierców ustawowych. Dzieje się tak jednak nie w efekcie powstania rozdzielności majątkowej, a wskutek samego orzeczenia separacji lub rozwodu. Przepisy wyraźnie stanowią, że małżonek rozwiedziony lub pozostający w separacji prawnej nie dziedziczy z ustawy po mężu lub żonie.
Jak w takim razie intercyza rzeczywiście wpływa na dziedziczenie? Najłatwiej wytłumaczyć to poprzez przedstawienie dwóch scenariuszy: śmierci jednego z małżonków mających majątek wspólny oraz małżeństwa, które spisało intercyzę.
Jeśli pomiędzy małżonkami istniała rozdzielność majątkowa, to związek małżeński w żaden sposób nie wpływał na ich finanse. Po ślubie każde z nich wciąż miało wyłącznie swój majątek osobisty. W jego zakres wchodziło więc wszystko to, co taka osoba nabywała przed ślubem i wszystko to, co nabyła już w trakcie małżeństwa.
W momencie śmierci cały majątek osobisty małżonka stawał się tym samym majątkiem spadkowym. Zakładając, że zmarły nie sporządził testamentu, spadek w pierwszej kolejności trafiał do jego żyjącego małżonka i dzieci. Jeśli z kolei zmarły spisałby testament, to dziedziczenie przebiegałoby zgodnie z jego ostatnią wolą.
Załóżmy jednak, że testamentu nie było, a zmarły miał majątek osobisty o wartości 300.000 złotych. Oprócz żony miał też dwójkę dzieci. Zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego w takiej sytuacji całość spadku powinna zostać podzielona równo między te 3 osoby. Żona dostałaby więc spadek wartości 100.000 złotych, tak samo jak każde z dwójki dzieci.
A teraz sprawdźmy, jak sytuacja wyglądałaby, gdyby małżeństwo ani przed ślubem, ani w trakcie trwania małżeństwa nie postanowiło ustanowić rozdzielności majątkowej. W takim przypadku mąż i żona mieliby wprawdzie wciąż swoje majątki osobiste. Większość tego, co nabywaliby już po ślubie, trafiałaby jednak do ich majątku wspólnego.
Po śmierci męża musielibyśmy więc wziąć pod uwagę zarówno jego majątek osobisty, jak i część majątku wspólnego. Załóżmy, że majątek osobisty zmarłego miał wartość 100.000 złotych. Do tego małżeństwo miało majątek wspólny o wartości 400.000 złotych.
Po śmierci jednego z małżonków automatycznie ustaje wspólność majątkowa. Trzeba więc ustalić, jaka część majątku wspólnego należała do zmarłego. Zwykle przyjmuje się, że każdy z małżonków ma równy udział w majątku wspólnym. I to niezależnie np. od różnic w zarobkach. To oznacza, że zwykle połowa majątku wspólnego będzie podlegać dziedziczeniu.
Z tego powodu spadek i tym razem miałby wartość 300.000 złotych (100.000 złotych z majątku osobistego i 200.000 złotych, czyli połowa majątku wspólnego). Znów też spadek dzieliłby się między te same 3 osoby. Do żony po raz kolejny trafiłoby więc 100.000 złotych. Oprócz tego jej wyłączną własnością byłaby oczywiście druga połowa majątku wspólnego – czyli wartość odpowiadająca jej własnemu udziałowi w dotychczasowym majątku wspólnym.
Wiesz już, że zawarcie intercyzy nie wpływa na dziedziczenie. Dotyczy sytuacji majątkowej za życia małżonków. Często taką umowę zawiera się, by chronić swojego partnera przed długami. Na przykład, gdy druga strona prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, a jej biznes jest ryzykowny. W przypadku rozdzielności majątkowej każdy z małżonków odpowiada za długi wyłącznie z własnego majątku (pod warunkiem, że wierzyciele wiedzieli o rozdzielności w momencie zawierania umowy).
A jak ma się to do ochrony przed dziedziczeniem długów po zmarłym? I w tym przypadku intercyza nie będzie mieć większego znaczenia. Jeśli nawet dzięki intercyzie zmarły odpowiadał za zobowiązania wyłącznie ze swojego majątku osobistego, to przecież to właśnie jego majątek osobisty będziesz dziedziczyć po jego śmierci.
Pamiętaj, że spadek to nie tylko aktywa, ale też długi. Intercyza w żaden sposób nie zmniejsza więc ryzyka, że takie długi też odziedziczysz. Albo więc przyjmiesz spadek w całości (łącznie z ewentualnymi zobowiązaniami), albo w całości go odrzucasz. Co najwyżej możesz ograniczyć zakres swojej odpowiedzialności do wysokości dziedziczonego majątku, decydując się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli więc Twój zmarły mąż lub żona miał długi, a Ty nie wiesz, jaka decyzja będzie dla Ciebie najkorzystniejsza, najlepiej skonsultuj się z adwokatem od prawa spadkowego. W ten sposób ustalisz, które rozwiązanie okaże się najlepsze.
|
Kancelaria: Romulada Traugutta 84/1A, 82-300 Elbląg |
|
Zadzwoń do nas: |
|
E-mail: |
