Blog
Adwokat Milena Nowicka
Spadek niekoniecznie oznacza pokaźny majątek. Często wręcz przeciwnie – w jego skład wchodzą wyłącznie długi. Żeby uwolnić się od tego problemu, trzeba złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Jeśli jednak masz dzieci, to one mogą odziedziczyć zadłużone spadek w Twoje miejsce. Problem pojawia się, gdy są niepełnoletnie. Wtedy to Twoim zadaniem będzie odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Na szczęście niedawno przepisy zmieniły się na Twoją korzyść i teraz ta procedura może być znacznie prostsza.
Zacznijmy od krótkiego przypomnienia. Spadkobierca ma 6 miesięcy na odrzucenie spadku. Termin ten liczy się od chwili, w której „dowiedział się o tytule swojego powołania". Mówiąc prościej: jest to moment, od którego ma świadomość, że należy do grona spadkobierców.
Osobę, która odrzuciła spadek, traktuje się tak, jak gdyby nie żyła w chwili jego otwarcia. A jest to o tyle ważne, że w takiej sytuacji prawo do spadku zwykle przejdzie na jej dzieci. Samo odrzucenie spadku nie gwarantuje więc jeszcze uwolnienia całej rodziny od ryzyka spłaty długów zmarłego. Oczywiście, o ile osoba odrzucająca spadek ma dzieci.
Tu powstaje już pewien problem, jeśli takie dzieci nie mają ukończonych 18 lat. Nie mogą wtedy samodzielnie odrzucić spadku, bo nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych. Zamiast tego oświadczenie musi złożyć w ich imieniu rodzic – znów w terminie 6 miesięcy.
Rodzic wprawdzie składa oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu swojego dziecka, ale to nie oznacza, że taka rezygnacja z dziedziczenia po zmarłym odbywa się bez żadnego nadzoru.
Skoro rodzic podejmuje decyzję za inną osobę (swoje dziecko), istnieje ryzyko, że mógłby działać na jego niekorzyść. Stąd przepisy wprowadzają zasadę, zgodnie z którą rodzic musi uzyskać zgodę sądu, żeby móc skutecznie odrzucić spadek w imieniu dziecka. Przynajmniej co do zasady, bo od 2023 r. istnieje w tym zakresie pewien wyjątek, któremu bliżej przyjrzymy się w kolejnym akapicie.
Ogólna zasada wciąż pozostaje jednak taka sama: żeby uniknąć sytuacji, w których rodzice będą działać na niekorzyść niepełnoletnich dzieci, przepisy wymagają, żeby najpierw otrzymać zezwolenie sądu. Rodzic musi wtedy uargumentować, dlaczego odrzuca spadek i z jakiego powodu uważa, że będzie to działanie zgodne z dobrem jego dziecka.
Dotychczasowe zasady dotyczące odrzucania spadku przez rodziców w imieniu dziecka wiązały się z dużymi formalnościami, jeśli chodzi o zadłużony spadek.
Zwykle wyglądało to bowiem właśnie w ten sposób, że w pierwszej kolejności miał dziedziczyć sam rodzic. Ten ustalał, że spadek jest zadłużony, odrzucał go i musiał rozpoczynać całą procedurę od początku. Tym razem w imieniu swojego małoletniego dziecka i z dodatkowym utrudnieniem – koniecznością czekania na zgodę sądu opiekuńczego.
Właśnie dlatego 15 listopada 2023 roku wprowadzono zmianę w przepisach. Teraz rodzic nie potrzebuje zgody sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu niepełnoletniego dziecka, jeśli dziecko dziedziczy w wyniku tego, że jego rodzic wcześniej sam odrzucił spadek.
Nie jest więc tak, że zgoda sądu opiekuńczego nie będzie potrzebna w żadnej sytuacji, gdy do małoletniego ma trafić zadłużony spadek. Jeśli takie dziecko:
– zgoda sądu opiekuńczego i tak będzie potrzebna.
Wiesz już, że zgoda sądu nie jest potrzebna, jeśli najpierw to Ty odrzucisz spadek i w ten sposób prawo do niego przejdzie na Twoje małoletnie dziecko. Są jednak jeszcze pewne dodatkowe warunki.
Po pierwsze, musi przysługiwać Ci władza rodzicielska w zakresie możliwości odrzucenia spadku w imieniu dziecka.
Po drugie, odrzucenie spadku musi odbyć się za zgodą drugiego z rodziców, któremu również przysługuje w tym zakresie władza rodzicielska lub Ty i drugi rodzic musicie działać w tym zakresie wspólnie.
Po trzecie, jeśli Twoje dziecko ma pełnoletnie rodzeństwo, które również będzie dziedziczyć, rodzeństwo to też musi odrzucić spadek. W przeciwnym razie możliwy byłby scenariusz, w którym rodzice odrzucają niezadłużony spadek, żeby ten przeszedł na ich dzieci, a potem w imieniu niepełnoletniego dziecka również składają takie oświadczenie, żeby spadek w większym zakresie mógł przypaść pełnoletniemu rodzeństwu.
Nowe przepisy odnoszą się tylko do tych spraw spadkowych, w których:
Jeśli w Twoim przypadku nie możesz odrzucić spadku na nowych zasadach i nadal potrzebujesz zgody sądu, znaczenie będzie mieć pojęcie „zawieszenia terminu na czas postępowania". Jak to wygląda w praktyce?
Załóżmy, że odrzucasz spadek i 2 miesiące później występujesz do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Na tym etapie masz więc jeszcze 4 miesiące na złożenie oświadczenia. Aby uniknąć sytuacji, w której termin minie, zanim sąd wyrazi zgodę, przyjmuje się, że jest on zawieszony. Nie biegnie więc przez cały czas rozpatrywania sprawy przez sąd opiekuńczy. Kiedy taka zgoda na odrzucenie spadku zostanie udzielona – termin zacznie biec dalej. Zostaną Ci więc jeszcze 4 miesiące na złożenie oświadczenia w imieniu małoletniego dziecka.
W sytuacji gdy nie jest wymagana zgoda sądu, spadek można odrzucić na dwa sposoby – przed sądem lub u notariusza. Jeśli zdecydujesz się na skorzystanie z drogi sądowej, musisz złożyć wniosek o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Z kolei jeśli takie oświadczenie zamierzasz złożyć u notariusza, musisz umówić się na wizytę w kancelarii notarialnej i przygotować odpowiednie dokumenty. W sytuacji, w której planujesz skorzystać z nowej możliwości odrzucenia spadku bez zgody sądu, koniecznie zadbaj o dowody, z których wynika, że wcześniej taki spadek został odrzucony przez Ciebie. Może być to wyciąg z protokołu rozprawy lub dokument wystawiony przez notariusza – w zależności od tego, w której formie oświadczenie zostało wcześniej złożone przez Ciebie.
|
Kancelaria: Romulada Traugutta 84/1A, 82-300 Elbląg |
|
Zadzwoń do nas: |
|
E-mail: |
